Author(s): Cardoso, Juvencio da Silva
Date: 2021
Origin: Oasisbr
Subject(s): Ci??ncias ambientais - Dicion??rios; ??ndios Baniwa; OUTROS; Dicion??rio Baniwa; ??gua; Saberes ambientais Baniwa; Microambientes
Author(s): Cardoso, Juvencio da Silva
Date: 2021
Origin: Oasisbr
Subject(s): Ci??ncias ambientais - Dicion??rios; ??ndios Baniwa; OUTROS; Dicion??rio Baniwa; ??gua; Saberes ambientais Baniwa; Microambientes
Submitted by Divis??o de Documenta????o/BC Biblioteca Central (ddbc@ufam.edu.br) on 2021-10-15T18:24:58Z No. of bitstreams: 2 license_rdf: 0 bytes, checksum: d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e (MD5) 2. Juv??cnio Cardoso_ Produto Educacional_ Vers??o final_07_10.pdf: 748299 bytes, checksum: de7b2cf94eb95a50aff449975c16caee (MD5)
Rejected by Divis??o de Documenta????o/BC Biblioteca Central (ddbc@ufam.edu.br), reason: on 2021-10-15T18:25:52Z (GMT)
Submitted by Divis??o de Documenta????o/BC Biblioteca Central (ddbc@ufam.edu.br) on 2021-10-15T18:26:05Z No. of bitstreams: 2 license_rdf: 0 bytes, checksum: d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e (MD5) 2. Juv??cnio Cardoso_ Produto Educacional_ Vers??o final_07_10.pdf: 748299 bytes, checksum: de7b2cf94eb95a50aff449975c16caee (MD5)
Rejected by Divis??o de Documenta????o/BC Biblioteca Central (ddbc@ufam.edu.br), reason: on 2021-10-18T20:12:07Z (GMT)
Submitted by Divis??o de Documenta????o/BC Biblioteca Central (ddbc@ufam.edu.br) on 2021-10-18T20:12:40Z No. of bitstreams: 3 license_rdf: 0 bytes, checksum: d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e (MD5) 2. Juv??cnio Cardoso_ Produto Educacional_ Vers??o final_07_10.pdf: 748299 bytes, checksum: de7b2cf94eb95a50aff449975c16caee (MD5) Juv??ncio Cardoso_ Disserta????o_ Vers??o final_07_100 (1).pdf: 3323036 bytes, checksum: aa3f4ebcfcedc1e883ab05d94cdcaade (MD5)
Approved for entry into archive by Divis??o de Documenta????o/BC Biblioteca Central (ddbc@ufam.edu.br) on 2021-10-18T20:12:53Z (GMT) No. of bitstreams: 3 license_rdf: 0 bytes, checksum: d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e (MD5) 2. Juv??cnio Cardoso_ Produto Educacional_ Vers??o final_07_10.pdf: 748299 bytes, checksum: de7b2cf94eb95a50aff449975c16caee (MD5) Juv??ncio Cardoso_ Disserta????o_ Vers??o final_07_100 (1).pdf: 3323036 bytes, checksum: aa3f4ebcfcedc1e883ab05d94cdcaade (MD5)
Made available in DSpace on 2021-10-18T20:12:53Z (GMT). No. of bitstreams: 3 license_rdf: 0 bytes, checksum: d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e (MD5) 2. Juv??cnio Cardoso_ Produto Educacional_ Vers??o final_07_10.pdf: 748299 bytes, checksum: de7b2cf94eb95a50aff449975c16caee (MD5) Juv??ncio Cardoso_ Disserta????o_ Vers??o final_07_100 (1).pdf: 3323036 bytes, checksum: aa3f4ebcfcedc1e883ab05d94cdcaade (MD5) Previous issue date: 2021-07-29
Lima lhiehe nabittika nheette nheneeteeta kanhetsa liawa lhiehe ianheekhetti pakadzeeka taaka karoda liko. Nheette poadzale kapoetsa naadzani nhaa waanheekhe, ikatsa inaalika waamaka waanheeka nhaaha waanheekhe weema kaawa liko peri tsa, nanakhitte karo wadia wheta iwapi??eeta nheette ianheekhetti Phiome dali Ikoawale. Kadzo dali ikoawale wakakoeta nakaitepe kaa ooni nako nhaa Medzeniakonai, waama karo waanheeka nakapakaa heekoapi, neema karoaphipe nako nheette nanako tsakhaa nhaa liyopikanaa. Wadzanako yaakotti nanako iketsindata kawape paakadzeekataka inhekhetti liinaiwaaka nheette peemakaa nako dali painaiwaaka. Madalida nako kanhetsa: 1) Wadana karo nakaitepekaa ooni nheette neema kawape nako aanha Koitsiali ipokodee riko, Ayali riko; 2) Wadana karo koameka nakapakaa nanako nhaa nheta kaawape nairawa ooni kano aaha Koitsili; nheette 3) Wadeenhi karo pakadzeekata xoopawa liinaiwaaka ooni nakotte dali. Wakakoeta karo linako wadee likhaanaa pakapawape ikoawale likaite kapidzo dali lhiehe Robert Yin kadzo pida likoa pawapaka pakapa koame dali katsa. Kadzo like??othe hiepa kanaa ikoawale dzo wakapa nainai dzamada nawakeetaaka karoda, apada kalidzamai nheette apada maliiri iarokheetti, nanakhitte wadana Kapitolo I ikaiperi ooni nako nheette nanheekhe heekoapi nako; Dzamadza xoopa lhiepa kanaa ikoawale, lima lhie irenaati COVID-19, ??ame phaa metseeka likoa padeenhika naapidza nhaa ikadzeeka taakapewa, metsa wadeenhi katsani kaako pedakhe riko tsa whaa, wawapakakhe riko wakapa nadeenhikaa nheette wheta nhenaaphia, kadzoina limottowa Kapitolo II ikaiteperi nanako nhaaha lipoipere yaanaa, nheette likanalia kano aaperi aaha Ayali nheette kalipekaleettanaitope nako linomapianaa peritsa aaperi aaha weema kaawa liko nheette e; Madalida xoopa ni ikattsani Kapitolo III wadeenhiri nayo nhaa iakottidape himakaatti riko peri nheette nakaitepe kaa liko peri neema kaawa nako, ikatsa ikadaa lika wadeenhi tsoodalitsa iakotthiaro Medzeniako ianheekhe neema kaawa nako peri, na haapeeta liika nawakaaka karoda liko naapiza nhaa ikadzeekataaka kapewa nheette aphepapenaa ianheekape Medzeniako nai iemakaa nako.
A fragmenta????o e a compartimentaliza????o de conhecimentos escolares e cada vez mais descontextualizados das realidades locais, nos remeteu a buscar compreender e valorizar os saberes ambientais locais contextualizados para fazer a partir deles a (re)conex??o do pensamento e conhecimentos com base no pensamento da Complexidade Sist??mica. Nesse sentido, a pesquisa teve como principal objetivo descrever as narrativas Baniwa sobre ??gua, a partir das quais buscou-se compreender n??veis ambientais, microambientes e os poss??veis nomes dos ???seres??? que os habitam, de acordo a percep????o local no sentido de produzir informa????es a partir destes para colaborar para uma possibilidade de ensino interdisciplinar e intercultural na escola ind??gena de educa????o b??sica. E tendo como tr??s objetivos espec??ficos: 1) Caracteriza????o das narrativas sobre ??gua e dos microambientes encontrados no entorno na comunidade de Canad??, rio Ayari; 2) Descri????o da percep????o sobre os microambientes de capta????o de ??gua para consumo na comunidade de Canad?? e; 3) Desenvolvimento do material did??tico pedag??gico que proporcione o ensino interdisciplinar tendo como tema gerador a ??gua. Para desenvolvimento da pesquisa foi utilizada a metodologia de estudo de caso proposto pelo Robert Yin como umas das possibilidades para dar e estabelecer diversas evid??ncias. A coleta de dados para primeiro objetivo foi atrav??s da etnografia participando diretamente de dois rituais de inicia????o feminina e de cura para registros das narrativas sobre ??gua, depois transcritas para an??lise do discurso e resultou no Cap??tulo I que trata das narrativas sobre ??gua e os saberes ambientais Baniwa; O segundo objetivo, que devido ?? pandemia do COVID- 19, teve participa????o limitada de estudantes em ambiente formal, mas desenvolvida a partir de conversas informais, observa????o direta da rotina das fam??lias e registro fotogr??fico sobre os microambientes e resultou em Cap??tulo II que trata sobre a descri????o de microambientes do sistema l??tico e l??ntico da microbacia do rio Ayari e os microecossistemas ribeirinhos encontrados no entorno das comunidades e; O terceiro objetivo que resultou no Cap??tulo III desenvolvido a partir de sistematiza????o de palavras utilizadas nas narrativas e dos termos empregados na cotidianidade familiar sobre os microambientes que resultou na elabora????o de Pequeno Dicion??rio de Saberes Ambientais Baniwa, validado no semin??rio que envolveu a participa????o de estudantes e pessoas conhecedores da cultura Baniwa.